تاورتا؛عباس اعتمادي:هدف اصلی از نگارش این مقاله تبیین و تحلیل جایگاه شهرنشینی و قواعد رفتاری زندگی شهری که هزینه های زیادی به اداره کنندگان شهر،محیط شهری و ساکنان شهر تحمیل می کند بوده که اثرات منفی این ناآگاهی مستقیماً معطوف به شهر و شهرداری می شود . آموزش و تربیت شهروندان به نوعی سرمایه گذاری برای آینده کشور به شمار می آید و می تواند در قالب مهارت های زندگی فردی و جمعی و بصورت برنامه ریزی آشکار و پنهان ارائه شود به وسیله این آموزش ها ،افراد جامعه فرهنگ شهروندی را کسب کرده و آمادگی لازم برای زندگش شهری را پیدا می کنند. این نکوهیده بودن به حدی می رسد که برخی صاحبنظران ،وندال ها را دشمنان اشکار جامعه و عمل آنها را نهایت گستاخی در رفتار شهری دانسته و با وضع قوانین بازدارنده با این پدیده ناهنجار مقابله می کنند.

با وندالهای شهر چگونه رفتار کنیم؟

همواره یکی از مطالبات مردم از ارگانی چون شهرداری رسیدگی به طراوت و شادی محیط شهری بوسیله مبلمان شهری و نیز تنوع بخشی به این محیط از طریق نصب تندیس و المانهای مختلف می باشد .اما نقطه مقابل افرادی با بی توجهی انبوه نیازهای شهروندان و نیز هزینه های ایجاد و نصب این موارد آنها را تخریب می نمایند . همه ما با افرادی که بی اعتنا به مقررات اجتماعی و شهری حقوق دیگران را نادیده گرفته و با تخریب اموال عمومی خشم خود را موقتا فرو می نشانند برخورد داشته ایم ایا این یک بیماری است و یا نشان از خشم فرو خورده افرادی که راه رهایی از احساسات منفی خود را نمی دانند؟

وندالیسم پدیده ای نو ظهور و مدرن در جامعه جدیداست که عکس العملی است خصمانه و واکنشی است کینه توزانه به برخی از فشارها ،تحصیلات ،ناملایمات ،وجه مشترک همه تعاریف وندالیسم در کارکرد منفی این پدیدیه و مذموم بودن آن در همه فرهنگ هاست.

علل وقوع وندالیسم مجموعه ای به هم تنیده از عوامل فرهنگی و اجتماعی می باشد که در جامعه معضل بیکاری ،پر نشدن اوقات فراغت و تخلیه نشدن هیجانات روحی نوجوانان از مهم ترین آنهاست.ایا باید با وندالیسم مبارزه کرد؟اگر وندالیسم به عنوان یک بیماری و هنجار اجتماعی مطرح است ،مسلماً باید دارای راههای پیشگیری و در موارد حاد درمان نیز باشد.برنامه ریزی برای مقابله با پدیده وندالیسم به تخصیص های ویژه ای نظیر روان شناسی ، جامعه شناسی،علوم تربیتی،مدیریت و طراحی شهری نیاز دارد و اعمال آن از طریق روش های متنوعی صورت می گیرد.نظارت با ابزار مکانیکی که با روشهایی نظیر روشنایی ،دوربین مدار بسته نگهبان ،موانع فیزیکی انجام می شود،اولین راه حلی است که به ذهن می رسد که در اغلب موارد ناکارامد است و حتی احتمال دارد به گستاخ شدن وندال های حرفه ای منجر شود .در این موارد هر چند که قوانین موجود ،مجازات های نسبتاً سنگینی را برای متخلفان در نظر گرفته و علاوه بر اینکه آنان را ملزم به به تامین مالی خسارت های تحمیل شده کرده ،محکومیت حبس تا ۱۰ سال را برای این قبیل افراد در نظر گرفته است اما واقیت این است که برخورد های جبری هیچ وقت موجب ریشه کنی وندالیسم در جامعه شهری نشده است.

همه شهرداری ها و دستگاهای اجرایی و نظارتی در این زمینه نیز سعی کرده اند با وضع قوانینی بازدارنده با این پدیده ناهنجار مقابله کنند و مقایسه تطبیقی قوانین موجود نشان می دهد از انجا که خصوصیت افراد وندال یا ناهنجاری های اجتماعی در هر کشوری متفاوت است وضع قوانین در این زمینه نیز با توجه به مناسبات و شرایط خواص کشور ها نیز تا حدودی متفاوت است .در قوانین جمهوری اسلامی ایران بر اساس ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی ،هر کس که عمدا اشیای منقول یا غیر منقول متعلق به دیگیری را تخریب یا به هر نحو کلا یا بعضا تلف کند یا از کار بیندازد ،به حبس ۶ ماه تا سه سال محکوم می شود اما واقعا با مجرمان مبلمان شهری برخورد میشود؟حال چه اتفاقی برای وندال ها از نظر قانونی اتفاق می افتد آن چنان مهم نیست موضوع این است که چگونه میتوان با آموزش صحیح از این عملکرد و رفتار ناپسند جلوگیری کرد.

وندال ها با چپاول شهر تمامی فضاهای شهری را ویران و تخریب کرده و همچنین نسبت به سوزاندن کتابها در قفسه کتاب با بی رحمی هر چه تمام تر اقدام می نماینداین افراد((نوعی روحیه بیمار گونه)) داشته که با تخریب تاسیسات عمومی نظیر تلفن در چند دهه گذشته مدیران شهری نوفیقات کمرنگی در بحث آموزش و فرهنگ سازی برای حفظ اموال عمومی اشته اند که متاسفانه هنوز نتوانستیم در جامعه حس تعلق خاطر شهروندان باه اموال عمومی را ایجاد کنیم شهروندان باید به این باور برسند که تمامی امکانات عمومی متعلق به انان بوده و از این رو همه باید در صیانت از این اموال سهیم باشند

ما به نوعی حفاظت از اموال عمومی را متوجه شهرداری ها کرده ایم در حالی که مدیریت شهری به تنهایی قادر نخواهد بود نیازهای عمومی شهر را در بخش خدمات شهری جوابگو باشد و به نظر می رسد کارامد ترین مکان برای ارتقا سطح دانش شهروندان مدارس هستند آموزش پرورش دروازه تحولات اجتماعی فرهنگی در حوزه های مختلف به شمار می رود به همین دلیل نیاز است توجه ویژه ای به مدارس در بحث فرهنگ سازی شود چرا که مدارس پتانسیل و ظرفیت بالای در بخش آموزش و فرهنگ سازی بوده و کارامد ترین مکان برای ارتقا سطح دانش شهروندان مدارس هستند و این مراکز آموزشی میتوانند برای تحقق مشارکت عمومی مردم ،حفظ سرمایه عمومی شهر ها و یبهره برداری مطلوب و مناسب به شمار روند.

اما در حیطه عملکرد فرهنگی و آموزشی مدیریت شهری ،برای مقابله با وندالیسم فعالیت های زیر ضروری به نظر میرسد:

– شناخت علت ها و ریشه های اقدام تخریبی و تعین برنامه و راهکار برای رفع آن

– بهبوداستاندارد های زندگی شهری در در تمامی مناطق ومحلات شهری و به ویژه در مناطق و محلات محروم

– ایجاد اعتماد و باورهای عمومی نسبت نسبت به فعالیت مدیریت شهری

– ایجاد انگیزه و جلب مشارکت مردمی در فعالیت های اجتماعی

– ارائه اموزش لازم به اقشار و گرو های مختلف شهرنشین با استفاده از کتاب های درسی آموزشی، رسانه های گروهی، همایش انجام این فعالیت ها ، خود نیازمند مدیریتی کارامد و مجهرز به دانش روز در مدیریتهای شهری با استفاده از تجارب جهانی و همگون سازی آن با ویژه گی های بومی و محلی است تا از این طریق بتوان ضمن رویارویی با تنگناهای مختلف جوامع شهری زمینه های بروز چنین پدیده ناخوشایندی را زدود و از چارچوب تنگ مفهوم شهرنشینی به فراخنای مفهوم شهروندی دست یافت بدیهی است با دستیابی به چنین فراخنایی ،نیازی به برخورد های جبری و آمرانه و استفاده از شیوه های تنبیهی نیز وجود نخواهد داشت.

** عباس اعتمادي- استاد دانشگاه و فعال اجتماعي